حجت‌الاسلام والمسلمین سیفی مازندرانی از اساتید برتر حوزه در سال گذشته و دارای سابقه تدریس طولانی در سطوح مختلف حوزه و نیز نویسنده آثار فاخری چون، «دروس تمهیدیه فی القواعد التفسیر»، «دلیل تحریر الوسیله» «مقیاس الرواة فی کلیات الرجال» و ... در گفت و گوی اختصاصی با مرکز خبر حوزه، نظرات خود پیرامون متون آموزشی حوزه رابطه استاد و شاگرد و استفاده بهینه از ایام تعطیلات نیز اولویت بندی رشته های تخصصی را بیان کرد.
*در ابتدا شمه ای از زندگانی خود را توضیح بفرمایید ؟
بنده سال 52 شمسی، دهم متوسطه نظام قدیم را تمام کردم و وارد مدرسه علمیه صدر بابل شدم و بواسطه علاقه وافر به علوم حوزوی در کمتر از نیم سال، بخشی از مقدمات را خواندم و برای ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه قم شدم و در مدرسه آیة ا... گلپایگانی (ره) ساکن شدم و خواندن هدایه را آغاز کردم، به تدریج متوجه شدم به این شیوه امکان پیشرفت علمی برای من وجود ندارد، برای عدم اتلاف عمر ، هم حجره و هم مدرسه را رها نمودم و در خیابان ارم منزلی را اجاره نمودم . شب و روز درس هایی چون سیوطی و باب اول مغنی را در تابستان خواندم . در حالی که فصل تابستان فصل تعطیلی حوزه بود و قم نیز گرم بود، ولی هر سال در تابستان به مشهد می رفتم و در آنجا ادامه تحصیل می‌دادم.
*طلاب چگونه می‌توانند از تعطیلات تابستان بهره‌مند شوند؟
طلاب در فصل تابستان در مدارس علمیه ای که در مناطق گرم نیستند؛ مانند مشهد، تبریز سفر کنند و ... مشغول به درس شوند. باید همیشه طلبه مشغول درس باشد زیرا معطلی فساد آور است، از طرفی تابستان فرصت بسیار مناسبی برای افزایش توان علمی آنان است و می‌توانند بهترین بهره را ببرند.
*از محضر کدام اساتید بهره‌مند شدید ؟
درس رسائل را در خدمت استاد ستوده و استاد اعتمادی خواندم و در مدرسه مرحوم آیت‌الله میرزا هاشم آملی، تحت نظر ایشان بودم. استاد مرحوم آیت‌الله میرزا هاشم آملی ، استاد خصوصی ، به نام استاد واعظی قائنی را برایم تعیین نمودند که مکاسب و کفایه جلد دوم را نزد ایشان به اتمام رساندم. حتی قسمتی قواعد فقهیه را هم نزد ایشان خواندم.
مرحوم آیت‌الله مرتضوی لنگرودی (ره)، استاد اخلاق بنده بود که کفایه جلد اول را نزد ایشان خواندم. و از اساتید بنده در مشهد استاد ایازی و بحرینی بودند، و در مشهد نیز مدرسه جعفریه این شهر محل اسکان ما بود و در مدرسه موسوی نژاد وآیة ا... مروارید تحصیل می‌کردم.
چهارسال با مداومت شبانه روزی، سطح را خواندم و در اوایل سال 57 امتحانات حوزه را هم به روال عادی دادم و در آن زمان در بیت امام خمینی (ره) و بیت آیة ا... العظمی گلپایگانی (ره) امتحان دادم .
یکی از ممتحنین آن زمان آیت‌الله محمدی گیلانی بود. بنده نمره عالی از مکاسب آوردم و سطح را تمام کردم، ولی در وجدان خودم احساس می‌کردم که باید درس را درست بخوانم لذا برای اطمینان نفس، جهت ورود به درس خارج از استاد گرانقدرم مرحوم آیت‌الله میرزا هاشم آملی به طور خصوصی درخواست امتحان نمودم . ایشان جایی را مشخص نمود و بعد از 20 دقیقه ، آمدند و از من سوال کردند و پاسخ دادم، مرا تشویق کردند، تشویقی که در من ایجاد انگیزه نمود و در درس ایشان به توصیه خودشان حاضر شدم و این دروس را به عربی می نوشتم و این کار تا سه ، چهار سال ادامه داشت .
از محضر مرحوم آیت‌الله العظمی گلپایگانی (ره) درس قضا را استفاده نمودم . و گاهی جزوه ام را برای ایشان می خواندم، ولی عمده استفاده‌ام از مرحوم آیت ا... العظمی تبریزی (ره) در سال 61 در علم اصول بود، چرا که بسیاری از مسائل اصولی برایم لاینحل باقی مانده بود و به مدت 17 سال یعنی تا سال 75 در درس ایشان حاضر می شدم .
*به نظر شما ویژگیهای استاد نمونه چیست ؟
استاد خوب باید از شاگرد بخواهد مطالب القا شده از سوی استاد را عرضه کند، مثلا از شاگرد بخواهد مطالب ارائه شده در درس را بنویسد و تلاش کند که درس را به عربی بنویسد و جلسات هفتگی برای ارائه مباحث و رفع نواقص داشته باشد و به سایر شاگردان اجازه اشکال بدهد و زمینه پیشرفت علمی را فراهم کند.
ما سه بار در سال از طلاب امتحان می‌گیریم و از شاگردان جزوه به زبان عربی، طلب می‌کنیم . چرا که متون و قرآن و روایات ما عربی است، لذا هر دو ماه یکبار از شاگردان جزوه می‌خواهیم و بر اساس این جزوات شاگردان را به چهار بخش عالی ، خوب ، متوسط و ضعیف تقسیم می‌کنیم و نسبت به هر رتبه امتیازاتی قائل هستیم .
*آیاکتب تدریسی فعلی و شیوه‌های تدریس در حوزه پاسخگوی نیازهای جامعه هست یا باید تغییری صورت گیرد ؟
باید نهضت علمی در حوزه شروع شود و لجنه ای از اساتید ، تشکیل شود تا کتب موجود تنقیح گردد.
هم اکنون بعضی رشته‌ها که نباید در حوزه تدریس شوند خیلی اهمیت داده می‌شود، بالعکس بسیاری از رشته‌ها که مورد نیاز جامعه کنونی است، مورد توجه نیست و لازم است دراین خصوص توجه بیشتری صورت گیرد.
*برخی طلاب، با انگیزه بالا وارد حوزه می شوند، ولی اندکی بعد این شور و انگیزه را از دست می دهند علت چیست؟
یکی از عوامل خستگی طلاب، کاربردی نبودن دروس است، مثلا ادبیات عرب می خوانند ولی نمی‌توانند، به عربی بنویسند یا تکلم کنند. برخی کلیات رجال می‌خوانند، ولی نمی توانند روایت صحیح را از سقیم تشخیص دهند و این متاسفانه ضعفی برای ماست لذا باید رجال تطبیقی نیز در حوزه تدریس شود و شورای عالی و مدیریت حوزه زمینه امتحان تطبیقی را فراهم نمایند.
*شیوه سوالات امتحان حوزوی را چگونه ارزیابی می کنید؟
سوالاتی که در استنباط و اجتهاد کاربرد دارد ، از طلبه امتحان گرفته شود، اساتید به نحو موثر به سمتی راهنمایی شوند که قواعد فقهی و اصولی را به طور کاربردی بخوانند و مقاله ارائه دهند، الان برخی از طلاب 20 سال اصول می خواند، ولی نمی تواند رد فرع بر اصل نماید و نمی داند استنباط از کجا شروع و به کجا ختم می شود. امروز در مراکز علمی دنیا تلاش می‌کنند که مطالب را به طور روان و ساده به دانشجو و مخاطب ارائه کنند در حالی که متون حوزوی چنین نیست.
*آیا امروز امکان دارد فردی در چند زمینه متبحر شود؟
اکثر طلاب و دانشجویان ، قدرت متخصص شدن در چند رشته را ندارند، ولی از زمان شیخ طوسی تاکنون برخی چنین استعدادی داشته و دارند. هم اکنون فقیه باید در ادبیات، منطق، فلسفه و کلام مسلط و در چند رشته وارد باشد، مانند امام خمینی(ره)، جامع باشد، حوزه باید افرادی را که توانایی متخصص شدن در چند رشته را دارند شناسایی و استعداد‌یابی کند و این افراد را با آموزش‌های ویژه تربیت کند، لزومی ندارد همه، مجتهد شوند ضرورت رشته ها باید تشخیص داده شود و پیشنهاد می کنیم شورای تشخیص مصلحت حوزه تشکیل شود و اولویت ها را برای رشته ها تعیین کند .
*حضور روحانیون در مراکز علمی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حوزویانی که در دانشگاه حضور می بابند باید توانایی کافی در دفاع از دین را داشته باشند و هر روحانی به محیط دانشگاه وارد نشود، زیرا اگر پاسخ‌گو نباشد، باعث وهن روحانیت شیعه است، باید در ابتدای امر با چند استاد توانمند مناظره نماید تا توان استدلال و دفاع و پاسخگویی او مشخص شود و پس از کسب شرایط لازم وارد دانشگاه شود، در غیر این صورت اثر تخریبی خواهد داشت.
*نظرتان در خصوص هجرت طلاب چیست؟
اگر محل تبلیغ و امور و شئون تبلیغ برای روحانیون فراهم شود و عرصه تبلیغ برای آنها آماده گردد، استقبال می کنند، چنانچه برخی آقایان در این خصوص رغبت ندارند به دلیل آن است که وسیله تحقیق و تدریس و کار حوزوی را در محل تبلیغ برای او فراهم نمی کنند. باید کتابهایی که مورد نیاز طلبه است فراهم شود و استفاده از اوقات فراغت برای او فراهم گردد؛ زیرا بطالت وقت، استواری کلام را از انسان سلب می کند.
* چرا بزرگان حوزه کمتر تمایل به خروج از قم دارند ؟
اساتید، فضلا، نویسندگان و محققیق کارهای مهمترو ضروری‌تری دارند، مثلا یک استاد سطح عالی حوزه باید فقه و اصول را برای ارائه در سال تحصیلی در قالب جزوه تدوین نماید که این امر در ایام تحصیلی ممکن نیست و باید در تابستان که دروس حوزه تعطیل است آن را حلاجی کند.
*مشکلاتی که حوزه را تهدید می کند چیست ؟
موسسه گرایی و اداری شدن حوزه و انجام کار ساعتی از سوی طلاب، باعث ضربه‌زدن به حوزه می شود و اشکال دیگرش آن است که ارائه بخشی از فعالیت علمی به طلاب، آنان را فقیه، اصولی و محدث بار نمی‌آورد، زیرا موسسات به صورت مقطعی طلبه را به کار می‌گیرند. در قدیم روال این بود که شاگردان با استاد جلسات گعده‌ای داشتند که برای رشد حوزه بسیار ضروری است.
امروزه حتی نسبت به طلاب درس خارج خوان کنترلی صورت نمی‌گیرد، باید با ارائه شیوه‌های درست این افراد را جهت تحقیق، پژوهش، تدریس و تبلیغ آماده کرد.
*در خصوص تدریس خود بگویید؟
علاوه بر تدریس فقه و اصول و قواعد فقهیه و مسائل مستحدثه ، در روزهای پنج شنبه ، کلام و عقائد امامیه و تفسیر را نیز تدریس می‌کنیم و از میان شاگردان فقه و اصول ، 12 نفررا برای درس قواعد فقهیه ، انتخاب نموده ام ، که موضوعی در باب قواعد فقهی به آنان ارائه می‌دهیم و یکی از طلاب عهده‌دار تحقیق و پژوهش پیرامون آن می‌شود و بقیه هم اشکال می‌کنند در خاتمه بنده جزوه ام را ارائه می کنم و نسبت به موارد اختلافی داوری می‌نمایم . در تألیف هم ، هر آنچه برنامه (درسی) داریم ، می نویسیم و قبل از درس به شاگردان می دهیم . که در زمینه تحقیق به طلاب کمک می‌کند. هفت جلد اصول و دوازده جلد فقه نگاشته‌ام و در سایر رشته ها نیز تألیفات چاپ شده دارم.
*کلام آخر
حق اساتید برتر آن است که نظرات ایشان ارائه شود تا اینها قدرت سازنده و مثبتی برای حوزه باشند و باید متون درسی حوزه اصلاح، سلیس و روان شود و کتب حوزه هم در محتوا ساده و قابل فهم باشد؛ سالهاست که علم کلام را می خوانیم در حالی که عقائد شیعه، بسیار وسیع است، ولی آنچه به عنوان کلام در حوزه تدریس می شود یک دهم منابع و توان کلامی شیعه است . حسابرسی و اوصاف جنت و نار و روح و قلم وکرسی و ... در حالی که فقط 15موضوع «تخصصی مادر» ارائه می‌شود، حوزه باید کلام اهل بیت(ع) را مو شکافی کند و مطالب سایر فلاسفه را شرحی بر عقائد امامیه بداند.
در همین راستا در طول چند سال گذشته تاکنون جلسات علم کلام دارم و رشته قواعد تفسیریه را تدریس می‌کنم که بین علوم قرآن و علوم تفسیری است . در بحث اصول برای هر قاعده تطبیقات فقهی را می‌آورم و از نص کلمات فقها که استدلال به این قواعد نموده‌اند را ذکر می‌کنم و در هر قاعده اصولی کدام فقیه به این قواعد استدلال نموده است رانیز مطرح نموده و تلاش می‌کنم که طلاب را توانمند بار بیاورم.
خاطرنشان می‌شود، حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر سیفی مازندرانی در سال تحصیلی 89-88 به عنوان یکی از اساتید برتر حوزه انتخاب شد، وی تدریس 17 سال سطوح مختلف مقدماتی و عالی و نیز 14 سال تدریس خارج فقه در حوزه علمیه قم را در کارنامه علمی خود دارد.
دروس تمهیدیه فی القواعد التفسیر، دلیل تحریرالوسیله که تا کنون 14 جلد آن تدوین و چاپ شده، المدخل الی بدایع البحوث، مقیاس الرواة فی کلیات الرجال، مسلک الوهابیة فی موازین العقل و السنة از جمله تالیفات این استاد حوزه است.
- سه شنبه ۰۸ تیر ۰۰ | ۱۷:۲۵ ۱۴۹ بازديد
- ۰ نظر
حوزه علمیه چیست؟